ویژگی های کلی سکونتگاه های منطقه

گسل شمالی میشو ساختارهای زمین شناسی و واحدهای توپوگرافی منطقه را از هم جدا کرده است )شکل شماره 2) هر کدام از این ساختارها و واحدها امکانات به خصوصی را برای ساکنین منطقه فراهم می آورند که خواسته یا ناخواسته در جایگزینی سکونتگاه ها تأثیر بسزایی داشته است.

وجود رسوبات میوسن (تناوبی از مارن،شیل، ماسه سنگ و کنگلومرا ) با ترکیبات نمکی و گچی در لابه لای آنها،

نقش مهمی در موقعیت روستاها داشته است . معاش اکثر اهالی منطقه ازطریق دامداری تأمین می شود و اهالی برای امرار معاش وچرای دام های خودنیاز به چراگاه داشته اند: آنچه که دامنه های متشکل ازرسوبات میوسن به ویژه درمیشو شرقی، ازآن بی بهره است.

هستۀ مرکزی کوهستان در میشو شرقی دارای چراگاه هایی بسیار خوب و منابع آبی سرشار و شیرین است ، ولی توپوگرافی دامنه ها بسیار خشن بوده و زمین های مسطح کمتر بچشم می خورد . از سوی دیگر ، مردم برای ارتباط با سایر مراکز سکونتی واقع در دشت مرند سعی داشته اند تا روستای خود را در نزدیک ترین فاصله از آنها بنا کنند . مجموعۀ این عوامل موجب شده تا روستائیان محل تلاقی این واحدها را که درست منطبق با مسیرگسل شمالی میشو )شکل شمارۀ 2) است، انتخاب کنند. روستاهای گلجار، عیش آباد، پیربالا و ارلان از آن جمله هستند.

در میشو غربی روستاها نه در داخل دره ها ، بلکه در دهانۀ حوضه ها و محل تلاقی دشت و کوهستان، منطبق بر مسیر گسل شمالی میشو جای گرفته اند (شکل شمارۀ 2 )تا هم از چراگاه های واقع در جنوب گسل بهره مند شوند و هم ازمنابع آب منطقه برای کشاورزی در واحد دشت استفاده نمایند . روستاهای زنجیره، گزافر، سرخه و باغلار در این ردیف قرار می گیرند.

به دلیل گستردگی رسوبات پلیو - کواترنری )کنگلومرای نیمه متراکم ) در شرق میشو و وجود زمین های حاصلخیز و دسترسی به مناب ع آب ، دو روستای محبوب آباد و انامق در فاصله ای بیشتر نسبت به سایر روستاها از مسیر گسل )شکل شمارۀ 2 )در روی واحد فلات جای گرفته اند که روستای محبوب آباد در این موقعیت هم، بر روی یکی از شاخه های مهم گسل شمالی میشو قرار گرفته است( شكل شماره 2:گسل F2)اکثر مردم این دو روستا به کشاورزی اشتغال دارند.

روستاهای واقع در مسیر گسل شمالی میشو با جمعیتی بالغ بر 11250 نفر و تعداد 1850 واحد مسکونی عمدتاً درروی خط گسل و یا درشعاع حداکثر سه کیلومتری )روستای انامق ( آن قرارگرفته اند )جدول شمارۀ 1 ).

به دلیل زیاد بودن شیب دامنه ها و وجود ناپایداری های دامنه ای از جمله لغزش، ریزش و سقوط قطعه سنگ ها، ساکنین منطقه خانه های خود را اکثراً در دره های رودخانه ای و بر روی تراس های آبرفتی دو سوی رودخانه و یا یکی از تراس های آن بنا نموده اند. روستاهای گلجار، محبوب آباد، عیش آباد، پیر بالا، سرخه و زنجیره از جملۀ این روستاها هستند. چهار روستای دیگر منطقه بر روی نهشته های کواترنری منطقه استقرار یافته اند . مواد سازندۀ زیربنای همۀ روستاها عناصر منفصل )مخلوطی ازرس، ماسه، قلوه سنگ ودر مواردی قطعه سنگ ( است )جدول شمارۀ 1 ) شیب محل استقرار روستا ها نیز در مجموع زیاد است؛ به طوری که در روستای عیش آباد این مقدار به 28 % می رسد.

آنچه در بازدیدهای میدانی بیش از همه نظر محقق را جلب کرد، وجود آثاری از محل قدیمی روستاها نسبت به محل فعلی (بنا به گفتۀ اهالی محلی ( بود که خود نشانگر عملکرد احتمالی خطرات طبیع ی از قبیل زلزله و ناپایداری های دامنه ای در گذشته های نه چندان دور است . اکثر سالخوردگان منطقه وقوع زلزلۀ شدید سلماس در اردیبهشت 1309 )ذکاء1368، ص( 161 را به یاد می آورند و به گفتۀ آنان حدود یک هفته لرزش ها ادامه داشته و مردم منطقه در بیرون از خانه های خود شب را بسر می برده اند . سیمای فعلی بیشتر روستاهای مورد مطالعه نیز در همان نگاه اول بسیار آسیب پذیر می نماید و مجموعۀ شرایط جغرافیایی و زمین شناسی و نوع مصالح ساختمانی بکار رفته، همگی دلالت بر آسیب پذیری این روستاها به ویژه هنگام زلزله می باشد.

جدول 1- ویژگی های عمومی سکونتگاه های واقع در مسیر گسل شمالی میشو

روستای عیش آباد )میشو شرقی(

این روستا بر روی تراس غربی رودخانۀ عیش آبادچای جای گرفته است)شکل شمارۀ( 3 و به دلیل شیب زیاد سطح تراس، خانه های روستایی به صورت پلکانی بر بالای یکدیگر قرار گرفته اند )شکل شمارۀ 4: الف(. عناصر سازندۀ این تراس، عناصر منفصل از قبیل رس ، ماسه، قلوه سنگ و بعضا تخته سنگهای بزرگ به ابعاد بیش از یک متر هستند )شکل شمارۀ 4: ب ( سطح تراس که روستا در یال مشرف به رودخانۀ آن واقع شده، دارای یک لایۀ پوششی ضخیم و سخت ازجنس آهک است که عناصر منفصل زیرین را از فرسایش محافظت می کند . گسل شمالی میشو از بخش شمالی این روستا عبور می کند و اکثر خانه های واقع دراین بخش به صورت مخروبه هستند )شکل شمارۀ 5) دامنه های واقع درمجاورت روستا در شمال گسل شمالی میشو که از جنس رسوبات میوسن هستند به شدت ناپایدارند و در فصول مرطوب سال لغزش های متعددی در شعاع 500 متری روستا رخ می دهد ؛ به طوری که حتی طی بازدیدهای میدانی )دراردیبهشت 1383 ) نمونه هایی از این پدیده در محل دیده شد که یکی از آنها تخریب جادۀ روستا )شکل شمارۀ 6: الف( ودیگری تخریب کانال آ بیاری روستا را بدنبال داشت . سایر دامنه های مشرف به روستا در جنوب گسل از جنس سنگهای آذرین هستند که پدیدۀ غالب ناپایداری در آنها ریزشهای سنگی است . تراس آبرفتی که روستا بر روی آن استقرار یافته نیز بر روی همین سنگهای آذرین قرار گرفته است . مجاورت با گسل فعال شم الی میشو، سست بودن عناصرآبرفتی زیرروستا، شیب زیاد )متوسط( 28 % و نامناسب بودن شیوه ساخت و ساز و مصالح ساختمانی به کار رفته در واحدهای مسکونی )شکل شمارۀ 6: ب و پ( این روستا را به صورت آسیب پذیرترین روستا از خطرات طبیعی از قبیل زلزله درآورده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: